“Toen ik niet kon lezen en schrijven kon ik heel veel papieren niet goed lezen. Het belandde in de prullenbak. Dan kan het dus zo oplopen. Ik kon mijn huur niet betalen. Ik kon mijn gas en licht niet betalen. Als ik toen kon lezen en schrijven dan wist ik wat er gebeurde in mijn thuissituatie.”
Dit verhaal van Vera laat zien hoe belangrijk het is om te kunnen lezen en schrijven. Meer dan 1 op de 8 Friezen zijn laaggeletterd. Gezond leven, grip op geldzaken en het lezen van de bijsluiter is voor hen lastig. Zij lopen het risico om uitgesloten te worden van de samenleving. Dat mag niet gebeuren. Daarom komen we samen met D66 met een plan
Het plan
We willen dat de provincie samen met gemeenten en de arbeidsmarktregio Fryslân gaat werken aan subsidieaanvragen. Met dit extra geld kunnen meer mensen werken aan betere basisvaardigheden, zoals leren lezen, schrijven, rekenen en computeren. We willen dat de provincie over laaggeletterdheid in 2024 een congres organiseert en dat er extra geld komt voor een publiekscampagne. Op deze manier zorgen we ervoor dat er veel nieuwe kennis ontstaat over het onderwerp en dat we meer mensen bereiken. Ook moeten we als provincie onze eigen communicatie via de website toegankelijker maken.
Ook de provincie moet meedoen
Wij vinden het te makkelijk om de aanpak van laaggeletterdheid alleen in de schoenen van gemeenten te schuiven. Ook andere provincies, zoals Drenthe en Gelderland, zetten zich actief in tegen laaggeletterdheid. “Taal en mienskip zitten in het DNA van de provincie Fryslân. Wij weten hoe belangrijk dat is. En ook hoe je dat moet aanmoedigen. Wij kunnen en moeten gemeenten hierbij helpen. Al helemaal nu veel mensen geen fysieke lessen op locatie konden volgen, vanwege de coronamaatregelen”, aldus ons Statenlid Jaap Stalenburg en Bea Bijlsma (D66).
De gevolgen van laaggeletterdheid
In heel Nederland zijn zo’n 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Dit houdt in dat zij moeite hebben met basisvaardigheden zoals lezen, schrijven, rekenen en computeren. In Fryslân zijn er zo’n 78.000 mensen tussen de 16 en 65 jaar die hier moeite me hebben. Dat heeft veel gevolgen voor hun persoonlijk leven. Mensen kunnen bijvoorbeeld niet online hun bankzaken doen of een bijsluiter lezen van de medicijnen. De maatschappij wordt ook steeds ingewikkelder en digitaler. Zij lopen hierdoor het risico om uitgesloten te worden van de samenleving.
Positieve reacties op het voorstel
Experts reageren positief op ons plan. Onderzoeker van het Fries Sociaal Planbureau, Truus de Witte, onderschrijft dat laaggeletterdheid een belangrijk probleem is. Volgens De Witte lopen mensen die moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen of computeren het risico dat ze uitgesloten worden van de samenleving. “Onze samenleving wordt steeds ingewikkelder en meer digitaal. Daarom wordt het voor hen steeds moeilijker om mee te doen. Terwijl we juist nu iedereen nodig hebben.”
Marieke Vellinga, adviseur bij Stichting Lezen en Schrijven, is ook blij met ons initiatief. “De aanpak van laaggeletterdheid is een verantwoordelijkheid van de gemeentes, maar de aanpak wordt alleen maar sterker als gemeentes en provincie hierop samenwerken. Zo kunnen nog meer Friezen bereikt worden. En zijn steeds meer mensen bewust van het belang van lezen, schrijven, rekenen en computeren om mee te kunnen doen in de samenleving”.
