Anita Andriesen-lezing: Waddenpuntenplan

Op vrijdag 27 september werd de 4e Anita foar-Fryslân-lezing gehouden. Tjerk Voigt (PvdA Steatelid) en Lutz Jacobi (PvdA Tweede Kamerlid) spraken over de Wadden en reikten het eerste exemplaar van het PvdA Waddenpuntenplan uit. Dat eerste exemplaar werd overhandigd aan een man die ons inspireert en bekend is van Oerol, Culturele Hoofdstad 2018 en vele andere initiatieven: Joop Mulder 

Anita foar Fryslân-lezing
“Ik wil iedereen van harte welkom heten. Lutz en ik zijn vereerd dat wij vandaag de vierde Anita foar Fryslân-lezing mogen uitspreken. De lezing is gebaseerd op onze nieuwe PvdA Puntenplan over de Wadden, waarvan wij vandaag het eerste exemplaar zullen overhandigen aan een man die ons inspireert en bekend is van Oerol, Culturele Hoofdstad 2018 en vele andere initiatieven: Joop Mulder. Wij vinden het bijzonder dat wij deze lezing mogen uitspreken op een plek en over een gebied die voormalige gedeputeerde Anita Andriesen zoveel inspiratie bood, en waarvoor ze in het belang van de natuur en schoonheid van de Wadden regelmatig knokte.

In de politiek actieve tijd van Anita Andriesen heeft zij bijvoorbeeld volop gestreden om gaswinning onder het gebied tegen te gaan. Het nieuwe PvdA Puntenplan over de Wadden is een vervolg op ons eerste plan uit 2009. Nu vier jaar later, is het tijd voor een nieuwe visie omdat er veel is veranderd. Zo is het Waddenfonds overgegaan van het Rijk naar de Provincies, en is de provinciale invloed op de besteding van het Waddenfonds-geld verstevigd. Het leven van de mensen in harmonie met de natuur is de rode draad van onze visie. De unieke natuur is de kracht van het gebied. Heel veel toeristen bezoeken vanwege de schoonheid en diversiteit juist daarom de Wadden. De natuur heeft daarom ook een belangrijke economische functie en genereert veel werkgelegenheid voor de Eilanders, maar ook vissers en andere gebruikers van het Wad. Bijzondere natuur, prachtige eilanden en een authentiek kustgebied maken het dat het met recht de titel van Werelderfgoed mag dragen.

Samen met de eilanders en inwoners moeten we daarom blijven strijden voor de economische ontwikkeling van Wadden. De PvdA vindt dat deze natuur actief en zorgvuldig moet worden beschermd. We zijn tegen zoutwinning, als dit schade toebrengt aan de Waddennatuur. Ook zijn we voor hoge boetes voor rederijen wanneer die met hun tankers zich niet houden aan de voorgeschreven vaarroute, en vinden we dat alle gevaarlijke ladingen vooraf bekend moeten zijn, zodat deze schepen moeten gaan kiezen voor een andere en hogere vaarroute. De gevolgen van een ramp met olie of chemicaliën zullen desastreus zijn voor het gebied. Het uitgangpunt van de natuur zorgvuldig beschermen betekent dat in onze optiek de overheid samen met de samenleving verantwoordelijk is voor natuur(herstel) en zich daarvoor actief moeten gaan inzetten. Om deze opgave gezamenlijk te kunnen oppakken moeten we hoger inzetten op natuurbeleving en natuureducatie voor een breed publiek.

Het Waddengebied moet in samenhang worden gaan beheerd en ontwikkeld naar voorbeeld van de Nieuwe Hollandse waterlinie. Om dit te kunnen moet de overheid aan einde maken aan de bestuurlijke spaghetti (de vele ministeries en andere overheden die bemoeienis hebben met gebied) en één verantwoordelijke partij vanuit het Rijk aanwijzen als overlegpartner en gedelegeerde vanuit Den Haag voor het Wad, en eindverantwoordelijk zal zijn namens het Rijk voor het natuurbeheer, vergunningverlening en handhaving. Wat ons betreft is dat Staatsbosbeheer of Rijkswaterstaat; zij staan in de praktijk dichterbij de uitvoering dan een ministerie dat in Den Haag is gevestigd. Ook cultuur heeft een belangrijke economische functie.

Oerol is bijvoorbeeld een prachtig voorbeeld van een cultureel evenement dat dankzij ondernemerschap groot is geworden en kan blijven bestaan. Ook omdat de vele evenementen en op de Wadden zorgen voor meer bezoekers aan de eilanden en seizoensverlenging voor de toeristische sector. En dat is goed de economische ontwikkeling van de eilanden. Landelijk wordt ondernemerschap in de culturele sector van groot belang geacht, maar wat ons betreft nog nauwelijks gewaardeerd als je kijkt naar de verdeling van kunst- en podiumgelden. Daarom willen wij pleidooien voor overheveling van de landelijke cultuurgelden (die in het Fonds van de Podiumkunsten zitten) naar de provincie, zodat Fryslân zelf deze gelden, kan verdelen en ondernemerschap kan waarderen. Dat de Fryske culturele sector bruist van het ondernemerschap, bewijst dat Leeuwarden is uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad 2018.

Ook zouden culturele evenementen voor grote investeringen moet kunnen rekenen op financiële steun vanuit het Waddenfonds. De Rijksoverheid en Provinciale overheid moet in onze optiek meer aandacht gaan besteden aan de eilanders zelf en de leefbaarheid op de eilanden. Wij maken ons bijvoorbeeld zorgen wanneer we horen dat jonge Eilanders niet altijd het onderwijs op het niveau dat zij aan kunnen volgen, maar een lager niveau, omdat ouders de kosten van bijvoorbeeld het vervoer niet kunnen opbrengen naar een school aan de vaste wal. Hier moet maatwerk worden geleverd door de overheid, door ruimte te geven in wet- en regelgeving. Daarnaast maken de ligging en kleinschaligheid het gebied uitstek bij uitstek geschikt voor experimenten om zorg en onderwijs. Hieruit kan veel worden geleerd, en mogelijk oplossingen worden gevonden om zorg- en onderwijs dichtbij de inwoners van dunbevolkte gebieden te kunnen blijven organiseren, zowel op de eilanden als elders.

Tenslotte, verbindingen zijn van groot belang en de enige snelwegen tussen vaste wal en de eilanden. Wij zijn daarom geen voorstander van marktwerking en willen de veerbindingen in het belang de eilanders een publieke aangelegenheid is en gaat vallen onder de Wet Personenvervoer. Dank u wel.

Tjerk Voigt en Lutz Jacobi