Wetterskip helt gevaarlijk naar stuurboord

Op 7 mei is het nieuwe dagelijks bestuur (DB) van Wetterskip Fryslân geïnstalleerd. De coalitie bestaat uit zes partijen en zal het moeten doen met een minieme meerderheid van één zetel. Bovendien wordt de coalitie gevormd uit twee bestuurders van gekozen politici en twee namens de geborgde zetels. De winnaars van de verkiezingen PvdA en 50plus maken geen deel uit van de coalitie; verliezer ChristenUnie wel.

Wie is de grootste?

Na de verkiezingen ontstond gekrakeel over wie zich de grootste partij mocht noemen. Was dat Water Natuurlijk, die sinds jaar en dag één fractie vormt met de twee vertegenwoordigers van Natuurorganisaties op geborgde zetels en reeds vóór de verkiezingen had aangekondigd dat weer te doen. Of was dat het CDA, dat de meeste stemmen had behaald, maar niet de grootste fractie is. Wij vonden de eerste, maar het CDA dacht daar anders over. Daar vond men dat de politiek aan zet was. Om voor die opvatting een meerderheid te krijgen hadden ze overigens wel vijf stemmen van (de niet gekozen leden van) twee geborgde fracties nodig. Wij hebben ons uiteindelijk bij de deze meerderheid neergelegd. Het heeft immers geen zin om wekenlang met kwaaie koppen tegenover elkaar te staan.

Coalitieonderhandelingen

Onder leiding van informateur Sjoerd Galema startten de coalitieonderhandelingen. Overigens was er van onderhandelingen nauwelijks sprake. De gekozen en geborgde fracties, die zich eerder achter het CDA hadden opgesteld waren er bij de aanvang al zo’n beetje uit. In het tweede gesprek mochten we nog wel aanhaken, maar de inhoud stond al bijna vast en een bestuurder van PvdA-huize was niet welkom. Hoewel CDA-lijsttrekker Bé de Winter in de eerste bijeenkomst met alle nieuwe AB-leden nog zei op zoek te gaan naar een brede coalitie, hebben wij in de praktijk niets van die zoektocht gemerkt.

Nieuwe coalitie

De nieuwe coalitie bestaat uit zes partijen: CDA, VVD, Lagere Lasten Burger (LLB), CU en de geborgde zetels voor Landbouw en Bedrijven. Zij hebben gezamenlijk 13 van de 25 zetels en zullen de komende vier jaar met vier dagelijks bestuurders en de Dijkgraaf Wetterskip Fryslân besturen. Opvallend is natuurlijk de naam van oud SGP-, daarna PVV- en toen onder zijn eigen naam-statenlid Otto van der Galiën, die sinds 2015 voor de groepering LLB in het Wetterskip zit en in Leeuwarden sinds de laatste verkiezingen de groepering 058 aanvoert. Namens VNO/NCW is daarnaast oud-Kamerlid Annet van der Hoek nu bestuurder. Bé de Winter (CDA) en Jan van Weperen (Geborgd Landbouw) blijven in het DB.

Het coalitieakkoord

Het nieuwe coalitieakkoord kenmerkt zich door weinig eigen initiatief van het Wetterskip (handig met anderen meelopen, vooral als het gaat om de klimaataanpak) en flinke tariefsverhogingen.
‘Minder doen voor meer geld’, hebben wij het genoemd. ‘We nemen de pijn van de tariefsverhoging in 2020’ schreef de coalitie, daarmee slim voorbijgaand aan het feit dat dat het meeste oplevert. Acht procent verhoging betalen onze burgers in het eerste jaar en daarna steeds twee procent over het meerdere. Met ‘we’ bedoelden ze zichzelf, maar het zijn natuurlijk de burgers, bedrijven en de boeren die de pijn van die belastingverhoging zullen voelen. De partij Lagere Lasten Burger heet bij ons nu Hogere Lasten Burger.

Een paar voorbeelden

Meer betalen voor minder is helaas niet bedoeld voor een stevige klimaataanpak. Zo kiest de coalitie vooral voor het meeliften met anderen. Dat geldt ook voor de veenweideproblematiek. In plaats van doorpakken samen met de provincie, wil de coalitie het aan de vrijwillige boer overlaten om de waterpeilen te verhogen. Wanneer de buurman dan niet wil, vergt dat peperdure voorzieningen van het Wetterskip en levert het bovendien geen bijdrage aan het zo noodzakelijke evenwicht tussen landbouw en natuur. En geld gaat hooguit naar pilots. Alsof we er daarvan zo langzamerhand niet genoeg hebben gehad.

We hebben de coalitie geadviseerd om met het Kabinet te gaan praten over de afspraken die zijn gemaakt over het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Ooit is afgesproken dat waterschappen de helft van dit programma (dat tot 2050 duurt) betalen en het waterschap waar een maatregel wordt genomen 10%. In Fryslân staat de dijkverhoging Koehool-Lauwersoog op de rol; een klusje van dik 300 miljoen. De nieuwe coalitie wil het gesprek niet eens aan, terwijl in tegenstelling tot de crisisperiode waarin de afspraken werden gemaakt, nu het onuitgegeven geld in Den Haag tegen de muren klotst. De kosten voor die kustverdediging moeten worden gedragen door de inwoners van een dunbevolkt gebied als Fryslân.

En al werd ons door de CDA-bestuurder in de vorige periode herhaaldelijk verteld dat het spek inmiddels van de botten van de organisatie is; nu worden door diezelfde bestuurder zomaar miljoenen voor efficiencyverbetering ingepland. Wij hebben geen idee hoe en waar, maar zijn bezorgd over de organisatie die met zo’n molensteen moet functioneren.

En verder?

Natuurlijk is zo’n coalitieakkoord op hoofdlijnen. Maar die hoofdlijnen staan wel heel veraf van de boodschap waarmee wij de verkiezingen zijn ingegaan en een zetel hebben gewonnen: groen en sociaal. Wij hebben dit rechtse coalitieakkoord dan ook niet gesteund.

De komende jaren zullen we scherp op de inhoud oppositie gaan voeren. In het gebouw van Wetterskip Fryslân, maar vooral daarbuiten. Daar zullen we de belangen van gewone burgers zichtbaar maken. Ook daar waar het gaat om aanpassing aan klimaatverandering en zorgen dat het niet nog erger wordt. Want gewone mensen in de buurten en wijken hebben het meeste last van clusterbuien en hittestress. En de financiële afspraken rond het Hoogwaterbeschermingsprogramma treffen burgers sterker, omdat de waterschapsbelastingen nu eenmaal niet inkomensgerelateerd zijn, behalve bij kwijtschelding voor de minima.

Wij willen betaalbare veiligheid voor allen, voldoende, schoon en zoet water, aan de slag met het klimaat en een waterschap die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen geeft en kennis en kunde beschikbaar houdt voor mensen in landen met grote waterproblemen, zoals nu in Mozambique. Groen en sociaal dus!

Kortom: we stropen onze mouwen op en gaan de provincie in.

PvdA Wetterskip Fryslân

Annelies Stolp
Henk Mulder
Henni van Asten