Per 1 januari 2024 is omgevingsverordening (waarin alle regelgeving met betrekking tot de invulling van ruimte in Friesland) staat opgetekend, in werking getreden. 25 september was er echter voor de Provinciale Staten de ruimte om nog wijzigingen aan te brengen in de omgevingsverordening. Een belangrijk onderwerp binnen die verordening is de energietransitie. Hoeveel ruimte geeft de provincie nu daadwerkelijk aan lokale initiatieven?
Statenlid Daan Olivier merkte op dat er op het gebied van de energietransitie al ontzettend veel gebeurt in Friesland. ‘Zo kennen we op dit moment maar liefst meer dan 50 energiecoöperaties. Coöperaties die bijvoorbeeld zelf stroom opwekken, aan de slag willen met dorpsmolen of een kleine zonneweide en die stroom goedkoop aanbieden aan het dorp of de wijk.’ Echter, zo betoogde Olivier, hebben deze initiatieven te maken met een ‘blokkerende en obstructie plegende provincie.’ Binnen de huidige verordening is er domweg te weinig ruimte voor initiatieven van burgers, concludeert hij.
In samenwerking met verschillende lokale energiecoöperaties, diende Olivier namens de PvdA een heel aantal voorstellen in om meer ruimte creëren voor die initiatieven. Zo is er het initiatief van een groep bewoners uit de omgeving Marssum, die al jaren bezig zijn om op een braakliggend stuk land naast de vliegbasis een zonneweide te realiseren. Alle partijen, inclusief de gemeente Leeuwarden en Defensie, zijn positief over het plan. Alleen loopt het initiatief tegen de provinciale regelgeving aan: vanuit het idee dat landbouwgrond, landbouwgrond moet blijven geldt er in de gehele provincie een verbod op het plaatsen van zonneweides op landbouwgrond. Zelfs in het geval van Marssum, waar door de laagvliegende vliegtuigen in feite geen actieve landbouw plaatsvinden mag.
Olivier stelde via een wijziging (met hulp van PvdD, SP en CDA) voor om voor de casus Marssum om die reden een uitzondering te maken. Dit voorstel haalde een grote meerderheid in de Staten. Andere voorstellen konden op minder steun rekenen en werden bijna allemaal door de gehele coalitie geblokkeerd. Zo wist het voorstel van Olivier om ook in het veenweidegebied meer ruimte te geven aan lokale initiatieven voor bijvoorbeeld het aanleggen van zonneweides, geen meerderheid te behalen. Ook voorstellen over het toestaan van windmolens bij zorgboerderijen of het toestaan van windmolens op bedrijventerreinen buiten de grote vier gemeenten, redden het bij de stemming niet.
Andere voorstellen om het energiesysteem in Friesland efficiënter te maken redden het eveneens niet. Zoals het voorstel om de tiphoogtes van windmolens te verhogen van 100 naar 160 meter of het voorstel om de levensduur van windmolens te verlengen, zodat kapitaalvernietiging van goede molens wordt voorkomen.
Olivier besloot met de woorden dat de provincie ‘niet in de weg moet lopen, maar de weg moet vrijmaken.’ Het is in die geest dat de PvdA heeft geprobeerd om in de vrij stugge omgevingsverordening, toch nog iets van ruimte te creëren voor de burgers van Friesland.
