Vrijdag presenteerde het kabinet haar plannen waarin staat hoeveel de stikstof die in natuurgebieden neerslaat verlaagd moet worden om ervoor te zorgen dat de natuur in stand blijft. De stikstofuitstoot van de landbouw moet in 2030 met 40% gereduceerd zijn in Nederland. Wij zijn blij dat het kabinet nu duidelijke doelstellingen geeft per provincie, dus ook voor Fryslân. Maar wij maken ons zorgen wat deze plannen betekenen voor de relatie tussen provincie en boeren en in het verlengde hiervan of het allemaal uitvoerbaar is.
Stikstofuitstoot moet omlaag
Het is belangrijk dat we de stikstofuitstoot in de komende jaren drastisch verlagen, als we willen dat onze kinderen opgroeien in een mooie, groene provincie met een schone lucht en schoon water en we de soortenrijkdom in onze natuurgebieden willen behouden. In 72% van deze natuurgebieden is nu sprake van teveel stikstof. Daardoor staat de biodiversiteit onder druk. In ons kleine land is het belangrijk dat natuur, landbouw en economische activiteiten weer met elkaar in balans komen. Nu niets doen, gaat later ten koste van de leefbaarheid in onze mooie provincie. Wachten met ingrijpen maakt het probleem alleen maar erger, en dus moeilijker oplosbaar.
Doelen voor afname in Fryslân
Dat het kabinet vrijdag heeft aangekondigd dat de stikstofuitstoot in de natuurgebieden – het Waddengebied, het Fochteloërveen en het Drents-Friese Wold – drastisch omlaag moet, is voor ons geen verrassing. Daar staat de natuur het meest onder druk. Het kabinet richt zich echter niet alleen op stikstofafname in deze gebieden, maar geeft de opdracht mee om in ongeveer de helft van de provincie voor 50% tot 95% stikstofreductie te zorgen. Ook stroken rond de kleinere Natura 2000-gebieden en het veenweidegebied zijn ingekleurd op de kaart. Daarmee wordt het wel een heel omvangrijke opgave en dreigt het een onuitvoerbaar plan te worden, vreest de PvdA.
Relatie met boeren
De provincie is al bezig met gebiedsprocessen in het Veenweidegebied en rond het Fochteloërveen en het Drents-Friese Wold. Ook op de Waddeneilanden zijn goede initiatieven om de landbouw duurzaam te maken. De provincie moet volgens het plan van het kabinet al voor 1 juli 2023 met een programma komen hoe de stikstofdoelen in 2030 in de hele provincie behaald gaan worden. Wij willen dat we nu eerst doorgaan op die plekken waar al gebiedsprogramma’s in gang zijn gezet. We willen samen met de boeren en andere betrokkenen doorgaan met die processen en zo de landbouw extensiveren, innoveren en de stikstofuitstoot reduceren. Door de omvang van deze kabinetsplannen wordt onnodig extra druk gezet op de landbouwtransitie in Fryslan, daarom maken we ons zorgen over de nu al breekbare relatie tussen de provincie en boeren.
Werken aan vertrouwen
De PvdA wil dat we snel aan de slag gaan met het stikstofprobleem. Maar wel in een behapbaar tempo en aansluitend bij waar we al mee bezig zijn. Voor de balans tussen de natuur en landbouw moeten we uiteindelijk toe naar een reductie van het aantal koeien, maar niet noodzakelijkerwijs ook het aantal boeren. Boeren moeten goed betaald worden voor het werk wat zij verrichten voor bijvoorbeeld natuurbeheer en weidevogelbeheer. Dan is er ook met minder vee een goede boterham te verdienen voor de boer. Want ons platteland, onze dorpen kunnen niet zonder een gezonde agrarische bedrijfstak. De leefbaarheid zou dan ernstig onder druk komen te staan. Om de overgang naar duurzame landbouw en dus herstel van natuur en biodiversiteit mogelijk te maken moet het kabinet de provincie wel de ruimte geven om het vertrouwen van boeren terug te winnen. En daar helpt dit kabinetsplan niet bij!
En nu?
Het heeft wat ons betreft geen zin om alle plannen van het kabinet terug naar de tekentafel te sturen. Dat betekent alleen maar dat we weer jaren niets doen en het daarna nog moeilijker wordt om een plan te maken. De minister geeft provincies de ruimte om met een gemotiveerd eigen plan te komen. Met de Friese aanpak van het stikstofprobleem verwachten wij dat de landbouwtransitie kan rekenen op meer draagvlaak en genoeg reductie van de stikstofuitstoot. Gelukkig is Gedeputeerde Staten van plan om daarover met de minister in gesprek te gaan.
