Er is wél geld voor de Fryske Mienskip: houd op met ‘angstig oppotten’

Op 13 november behandelde Provinciale Staten de begroting voor 2025. Op hoe de provincie volgend jaar (en daarna) het geld wil gaan uitgeven voor de Friese inwoners, is de PvdA dan ook zeer kritisch. ‘Het geld dat wij beheren is van en voor de Fryske Mienskip.’ Met ‘angstig oppotten op bankrekeningen’ schiet die Mienskip echter niets op.

Miljoenen meer dan vorig jaar

Ten opzichte van de vorige behandeling van de begroting, is de houding van de coalitiepartijen BBB, CDA, ChristenUnie en FNP precies hetzelfde gebleven: we moeten bezuinigingen. Dat terwijl de financiële positie van de provincie duidelijk veranderd is. Zo zit er meer dan genoeg geld in de reserves van de provincie om aan alle financiële afspraken te voldoen. Met als gevolg dat het College nu aangeeft dat er €56,8 miljoen beschikbaar is voor investeringen. Daarbij beschikt de provincie over €800 miljoen aan bestemmingsreserves. De coalitiepartijen willen dit geld echter binnen de provinciekas houden.

Pijnlijke bezuinigingen doorgevoerd

Onterecht, zo vindt Zwart. ‘Een meerderheid in Provinciale Staten heeft op voorstel van dit college pijnlijke bezuinigingen doorgevoerd op voor Fryslân en de Friezen belangrijke onderwerpen als cultuur, taal en leefbaarheid. Met als argument steeds weer: er is geen geld. Maar waren die bezuinigingen wel nodig als we kijken naar de huidige financiële positie? Was het nodig om pijn en onrust te veroorzaken bij de mensen in die genoemde sectoren?’ Vervolgens wil het College pas in 2025 praten over extra investeringen, welke dan in 2026 ingevoerd zouden worden. Dat is niet geheel ontoevallig, want in 2026 zitten we ook aan het einde van de bestuursperiode.

Nog steeds hand op de knip

Zelfs nu er weldegelijk geld blijkt te zijn, houdt de coalitie angstvallig de hand op de knip. Dat terwijl, zoals Zwart aangeeft, we volgens experts wel heel voorzichtig zijn. Hij wees het college er dan ook op dat veel van de afgesproken doelen niet worden gehaald. Zo lijken de geformuleerd doelen op natuur nog ver uit zicht. Maar ook het Fries Woonplan loopt ernstige vertraging op. Volgens Zwart beginnen dergelijke vertragingen op een ‘chronisch probleem’ te lijken.

Belasting voor burgers wél omhoog

Het huidige college levert in die zin niet wat ze heeft beloofd te leveren. Ondertussen willen de coalitiepartijen geen investeringen doen, om hun pijnlijke bezuinigingen te verzachten. Wél wil de coalitie de belasting voor de Fryske burger verhogen, via de motorrijtuigenbelasting. De PvdA stemde dan ook tegen de begroting en stemde voor het voorstel van de PVV om geheel af te zien van deze extra belasting, vanuit de gedachte dat je niet extra geld van de Fryske burger kunt vragen terwijl je in feite steeds minder levert aan diezelfde burger.

Meer geld voor leefbaarheid

Met een voorstel om het budget van IMF voor 2025 te verdubbelen (van €2 miljoen naar €4 miljoen), hoopten de PvdA en SP om de Fryske Mienskip weer wat lucht te geven voor komend jaar. Al bij de eerste openstelling van het IMF moest 57% procent van de Mienskipsinitiatieven, die aan alle inhoudelijke criteria voldoen, afgewezen worden door een gebrek aan middelen. De coalitiepartijen stemden echter tegen, waardoor het voorstel strandde.

Meer geld voor cultuur

Ook het voorstel van de PvdA, in samenwerking met D66, VVD, GrienLinks en SP, om voor komende jaren extra middelen vrij te maken voor zowel kunst- als museuminstellingen, haalde geen meerderheid. Dat terwijl de cultuursector in Fryslân met teruglopende rijksmiddelen en de BTW-verhoging, juist snakt naar perspectief. Maar ook hierin bleef het credo van de coalitie onherroepelijk: er is geen geld.

Goed werkgeverschap

Een voorstel van de PvdA, SP, D66, Christen Unie, BBB en CDA om als provincie meer ambitie te tonen op het gebied van goed werkgeverschap, vond wel een ruime meerderheid. Op dit moment haalt de provincie het wettelijk aantal fte’s aan medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt namelijk niet. Het is belangrijk dat we dit doel in 2025 wel halen, om zo ook een goed voorbeeld te stellen voor alle werkgevers in Fryslân.

Is mienskip wel prioriteit coalitie?

Het is uiteindelijk opvallend hoe de coalitiepartijen blijven vasthouden aan een idee van de financiële positie van de provincie, die niet strookt met wat er feitelijk op papier staat. Zwart stelde dan ook: ‘De financiële positie van onze provincie is helemaal niet slecht. Sterker nog, deze is goed en onze reserves zijn prima in orde.’ De verstokte opvatting dat er helemaal géén ruimte is, leidt tot de vraag welke prioriteit de Fryske Mienskip nu echt voor de coalitiepartijen is.