Bijdrage Edou Hamstra bij de Kadernota: ‘Durven dromen, durven doen.’

Op woensdag 28 mei debatteerde Provinciale Staten over de Kadernota van 2025. In de Kadernota staan de prioriteiten voor het jaar erop: waar gaat dan het geld naar toe? Het is een belangrijk debat in de Staten waarin vaak breder wordt vooruitgekeken. Lees hieronder de bijdrage van onze fractievoorzitter Edou Hamstra.

Voorzitter,

Een moment van stilstaan en vooruitkijken.

Ter voorbereiding op dit debat heb ik een aantal oude bijdragen tijdens de kadernota teruggelezen. En wat op valt, eigenlijk valt de kadernota altijd op een bijzonder moment. De gevolgen van corona, oorlog in Oekraïne en een onzekere toekomst voor veel inwoners. Of het nu gaat over de wateropgave, de toekomst van de landbouw of bijvoorbeeld de vraag naar en de opwek van energie. Grote transities die concreet worden voor onze inwoners.

En ook nu zijn veel dingen onzeker en is er veel leed in de wereld. Je zou je dus elk jaar kunnen afvragen of dit een goed moment is om kaders voor de toekomst mee te geven en tegelijkertijd realiseer je je dat het ideale moment daarvoor waarschijnlijk nooit gaat komen of wellicht allang is geweest. Het vraagt van ons om constant stil te staan om opnieuw vooruit te kijken. Met vizier en visie op de toekomst.

Terug naar de dag van nu, voor ons ligt een sobere kadernota zoals het stuk zelf omschrijft. Als we kijken naar de financiële positie van de provincie verwachten we inderdaad in 2025 een lastig begrotingsjaar. Maar de kadernota schetst ook vele positieve vooruitzichten met mogelijk meer structurele inkomsten en incidentele gelden.

De PvdA vindt dat een andere koers nodig is. Niet een koers waarbij we alleen kijken naar volgend jaar. Waar we voorzichtig en afwachtend zijn en ons koste wat het kost focussen op de reserves. We vinden dit zeer onverstandig, we lopen risico dat we onze ambities niet halen en ook financieel loop je hiermee risico. Want wat de geschiedenis ons leert is dat op veel grote thema’s later ingrijpen alleen maar duurder wordt.

We vinden dat we daarom ook rekening moeten houden met de verwachte consequenties uit de voorjaarsnota waaruit mogelijk nieuwe structurele en incidentele middelen vrij komen. We vragen het college om hier nu al actief plannen voor te maken, zodat we hierop tijdig kunnen anticiperen. Zodat we dan niet kapot hoeven te maken, wat later niet meer gemaakt kan worden. De voorstellen zal ik later toelichten.

We vragen als PvdA ook om kritisch te blijven kijken of het vasthouden van de ratio van 1,4 passend is tegenover de opgaven waarvoor de staan. Wat ons betreft is een nieuwe risicoanalyse nodig om te kijken wat realistisch is. Als we geld vragen aan, en beheren voor onze inwoners kunnen en mogen we dat niet overbodig op de plank laten liggen.

Speciale aandacht vragen we daarvoor voor de culturele sector. Een sector die in tijden van grote verdeeldheid wat de PvdA betreft van onschatbare waarde is. Het zijn deze makers die ons in allemaal verschillende vormen anders tegen thema’s laten aankijken. Iets wat ons vandaag de dag in gesprek met elkaar steeds moeilijker lijkt. Ze zijn in staat om ons een politieke spiegel voor te houden.
Voorzitter, we komen daarom ook samen met SP, VVD en GrienLinks met een voorstel om ruimte te maken voor deze sector. 1 van de sectoren die het zwaar heeft in tijden van inflatie en stijgende kosten en belangrijke nieuw te hanteren codes. En ook landelijk lijken de seinen op rood te worden gezet met de BTW verhoging naar 21%.

Voorzitter, dat past niet bij onze provincie. We stellen daarom ook voor om gelijk 1,5 miljoen extra vrij te maken voor de nieuwe cultuurnota die we volgende maand bespreken en we vragen daarnaast aan het college om voor deze sector al visie te ontwikkelen mocht in de meicirculaire inderdaad blijken dat de provincie stijgende inkomsten kan verwachten. We stellen concreet voor dat indien de meicirculaire inderdaad positief uit pakt het college ruimte begroot voor overvraging van de subsidieregelingen cultuur tot 1,5 miljoen per jaar.

Dan naar de gebiedsbudgetten. Het college stelt voor om deze budgetten terug te storten naar de VAR omdat ze niet uitvoerbaar blijken. Er is namelijk al een vergelijkbare subsidieregeling voor leefbaarheid. Laat dat nou net een subsidieregeling zijn die ontzettend goed loopt en al sterk wordt overvraagt. Het college geeft in haar brief aan dat de Staten ook een ander invulling kunnen geven aan het budget. Wij stellen daarom voor om het Iepen Mienskipsfûns weer vanuit deze vrijgevallen budgetten aan te vullen tot het oude niveau. Wat ons betreft sluit dit fonds ook uitstekend aan bij de ambities uit het bestuursakkoord om meer initiatieven van onderop te ondersteunen.

De gebiedscommissies willen aan de slag. Een aantal commissies werkt al jaren aan plannen voor hun gebied om invulling te geven aan de verschillende opgaven en de toekomst van het agrarisch bedrijf. Op dit moment zijn de verwervings- en inrichtingsbudgetten te versnippert wat aankoop van grond onnodig moeilijk maakt. In het bestuursakkoord spreekt de provincie van het naast de burger staan en de dienstverlening te verbeteren. De PvdA vindt het van belang dat we daar ook mee aan de slag gaan voor de gebiedscommissies. Daarvoor dienen we een motie in samen met SP, GL, Steatelid Jonker, D66, FNP en CDA om het vertrouwen uit te spreken in deze commissies en verzoeken wij het college om integrale voorfinanciering van grondaankopen te realiseren met verrekening achteraf zodat deze commissies slagvaardig kunnen opereren. Hiermee ontzorgen we de commissies.

Ook dienen we een motie in samen met VVD, SP, GrienLinks en D66 over het helpen bij het isoleren van woningen vanuit de overwinsten van windpark Fryslân. We vragen het college met een overzicht te komen van bestaande regelingen voor verduurzaming en isolering en om afgelopen regelingen te evalueren en daarbij te kijken of er behoefte is aan vervolg of intensivering. We vragen hierbij speciale aandacht voor minima of andere groepen die om dit moment onvoldoende aansluiting vinden en om hiervoor met een voorstel te komen bij de begroting van 2025.

Voorzitter,

Ik heb nog één ander debat over de kadernota deel teruggekeken en dat was tijdens Leeuwarden-Fryslan Culturele Hoofstad 2018. Die ging over durven dromen, durven doen. En ook dat zou nu mijn oproep zijn voor ons als Staten, voor de uitdagingen waar we voor staan en voor de toekomst van onze inwoners.

Alleen ons voorstel over de gebiedscommissies haalde tijdens de Provinciale Staten een meerderheid met 26 stemmen voor (PvdA, GL, D66, VVD, FNP, PvdD, PBF, JA21, SP, CU, Steatelid Jonker, CDA) en 17 stemmen tegen (BBB, PVV en FvD). Onze andere voorstellen zijn weggestemd door de coalitiepartijen.