‘Wij blijven strijden voor zekerheid en leefbaarheid’

Een stip op de horizon. Vooruitdenken. De lat hoog durven leggen. Als er iets is wat Leeuwarden-Fryslân 2018 ons leert is dat het ‘Friese kunnen’ vele malen hoger ligt dan we denken. Als wij ons een doel stellen halen we dat. Durf te dromen, durf te doen! We zijn nu halverwege ons culturele feestjaar en als ik om mij heen kijk bruist het in Fryslân, onze leefbaarheid groeit, de mienskip is actief. En dat gaat verder dan cultuur. Veel verder.

Mienskip betrekken

Aan het einde van het jaar heropenen we culturele hoofdstad, we heropenen Fryslân. Aan ons de taak om de vensters open te houden en de mienskip te blijven betrekken. De legacy van culturele hoofdstad tekent zich al af. De ‘Elfwegentocht’ maakt ons bewust van het belang van duurzaamheid en besparing. ‘Kening fan ‘e Greide’ helpt ons bij het herstel van biodiversiteit en de natuur. ‘Under de Toer’ laat ons zien dat mienskipsprojecten de lokale betrokkenheid versterken.

De afgelopen jaren hebben we vaak feest kunnen vieren. De opening van culturele hoofdstad was een hoogtepunt en de uitnodigingen voor openingen van infraprojecten bleven binnenstromen. Het succes van Wetsus, de blue energy centrale bij de Afsluitdijk en het binnenhalen van Campus Fryslân horen in dit rijtje ook zeker thuis. Stuk voor stuk visitekaartjes voor Fryslân. Successen die 5, 10 soms wel 20 jaar doorzettingsvermogen kosten.

Ons streven

We moeten stippen op de horizon blijven zetten. Meer fossielvrije energie, gasloos wonen, meer biodiversiteit, vitale dorpen en wijken, langer thuis wonen. Allemaal maatschappelijke uitdagingen waaraan we moeten werken. De PvdA wil dit samen met de mienskip doen. Want alleen samen met hen lukt het.

Het feit dat de mienskip al massaal lokale initiatieven steunt, doet ons goed. Met de mienskip wil de PvdA zeker zijn van een leefbaar en toekomstbestendig Fryslân. Dat is ons streven, onze stip op de horizon.

We kijken vandaag niet alleen vooruit naar 2019. We kijken vooruit naar de komende jaren. Naar 2020, 2030. Er zijn vijf belangrijke thema’s die de PvdA in dat kader naar voren wil brengen.

Leefbaarheid

Wij willen dat Fryslân de komende jaren bestaat uit vitale dorpen en wijken met bewoners die opkomen voor zichzelf en hun eigen ideeën. Samen moeten we werken aan een open, tolerante, initiatiefrijke samenleving!

We moeten zorgen dat er lokaal voldoende voorzieningen zijn en dat er voor mensen met een kleine beurs mogelijkheden zijn om zich te ontwikkelen. Daarom zetten we in op snel internet als nutsvoorziening en moet openbaar vervoer duurzaam en betaalbaar zijn.

Mienskipsprojecten zijn belangrijk en verdienen onze steun. Het Iepen Mienskipsfûns is een prima middel om de leefbaarheid verder te versterken. Alleen grotere initiatieven kunnen er geen aanspraak op maken. Daarom pleiten we voor een budget voor initiatieven die te groot zijn voor het Iepen Mienskipsfûns. Hiervoor dienen we een motie in.

Ter verduidelijking, het gaat om initiatieven die lokaal overstijgend zijn. Denk daarbij aan overgebleven opgaven van het Friese Merenproject, Kening fan ‘e Greide, maar ook aan schoolschaatsen in de Elfstedenhal en Thialf en regionale musea zoals Museum Hindeloopen en het Jopie Huisman Museum.

Holwerd aan Zee en regiodeals

Holwerd aan Zee bewijst dat je veel voor elkaar krijgt als je samen de schouders eronder zet. Holwerd aan Zee is belangrijk voor het dorp en de regio en het is misschien wel het meest prestigieuze Friese project op dit moment.

Na jaren van plannen en voorbereiden moeten we nu een knoop doorhakken. Wij vinden dat Holwerd aan Zee er moet komen en zijn bereid om geld te reserveren. We dienen hiervoor een amendement in.

Hetzelfde geldt voor de Friese versnellingsagenda’s. Op dit moment is Noordoost Fryslân met ANNO duidelijk koploper. Een gezonde economie en werkgelegenheid zijn en blijven belangrijk. Toch is er door de provincie nog geen geld vrijgemaakt voor cofinanciering. Omdat dit cruciaal is vragen we met een motie om er bij de begroting rekening mee te houden. We verwachten daarbij dat er ook aandacht is voor toekomstige versnellingsagenda’s uit andere Friese regio’s.

Gedeputeerde, hoe verloopt de lobby om het geld voor de regiodeals echt naar Fryslân te halen?

Leefomgeving

Naast de leefbaarheid is onze leefomgeving een belangrijk onderwerp. In het bijzonder onze natuur en het milieu.

Zoals bekend staat ons landschap onder druk. Problemen zijn er op het gebied van de veenweide, insecten, weidevogels, bodemkwaliteit. Er is een overduidelijke disbalans die we moeten herstellen. We willen zekerheid voor een robuust landschap vol biodiversiteit.

Volgende maand praten we er uitgebreid over. Maar laat ik dit moment gebruiken om te stellen dat de PvdA zeer positief is over het plan van natuurorganisaties, waaronder Staatbosbeheer, om het natuurbeheer uit te voeren. Een uniek aanbod dat we niet mogen laten liggen. Gedeputeerde, past het binnen right to challenge?

vorig jaar dienden we samen met GroenLinks een motie in over het insectennetwerk. In een recente brief beschrijft het college de uitvoering. Wij willen dat er specifiek beleid voor insecten komt en daarmee ook financiering. We dienen een motie hiertoe in.

Duurzaam wonen en werken

De PvdA blijft zich verzetten tegen de gaswinning. We zijn en blijven tegen gasboringen op Fries grondgebied. Als provincie moeten we daarnaast het opwekken van groene stroom, energiebesparing, isolatie, afvalreductie, duurzame voeding en CO2-compensatie maximaal stimuleren. Ons streven naar een circulaire economie speelt daarbij een grote rol.

Het vastlopen van De Fryske Deal moet ons niet weerhouden om te blijven vechten voor een duurzaam woonbestand. Het is onze droom dat in 2030 alle woningen, ook de sociale huurwoningen, zijn verduurzaamd. Een grote maar noodzakelijke uitdaging, waarbij het belangrijk is dat het betaalbaar blijft.

Het college geeft aan dat er in het vroege najaar een overzicht komt van alle zaken met betrekking tot verduurzaming en energiebesparing. We wachten af. Wel dienen we in het kader van het Klimaat- en Energieakkoord een motie in voor een provinciale energiecoach. Een coach die huishoudens en bedrijven helpt om de meest slimme en efficiënte keuzes te maken op het gebied van duurzaamheid. Met de SP dienen we daarnaast een motie in voor de aanpak van energiearmoede.

Zelfstandig wonen

Bij het thema wonen moeten we ook aandacht houden voor onze ouderen. Onze vaders, moeders, pakes en beppes willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Mantelzorgers raken echter overbelast, terwijl de mogelijkheden op het gebied van digitale ondersteuning en woonarrangementen bijna eindeloos zijn. We pleiten dat de provincie hierin beter faciliteert: daarom een motie.

We herinneren jullie hierbij graag aan de belofte uit het collegeprogramma om zorgvoorzieningen goed te verspreiden over de provincie. Bereikbaar en betaalbaar.

we horen dat verschillende gemeenten worstellen met het financiële gedeelte van sociaal domein. De PvdA vindt dat de provincie niet de regie moet overnemen, maar wel meer hulp kan bieden. Het interbestuurlijk programma biedt hier mogelijk kansen. Hoe ziet het college dit?

Onafhankelijke regionale ondersteuning, op dit moment geregeld via Zorgbelang, blijven we belangrijk vinden. Financiële ondersteuning is gewenst voor volgend jaar, maar ook daarna. We dienen samen met de SP een amendement in om de ondersteuning voor 2019 zeker te stellen. Daarnaast dienen we een motie in om de financiering structureel te regelen.

Cultuur voor iedereen

We zijn in afwachting van de herijking. Wat daarin absoluut terug moet komen is de rol van de mienskip. Culturele hoofdstad heeft veel los gemaakt en welk dorp wil zich nou niet ‘cultureel hoofddorp’ noemen?

Toch schrijft de kadernota dat cultuurparticipatie nog in onvoldoende mate van de grond komt. We maakten hierover eerder al kritische opmerkingen. We dienen samen met de SP een motie in over kunstonderwijs.

Mienskip activeren

Ik begon mijn verhaal met de oproep om nieuwe doelen te stellen.

Culturele hoofdstad leert ons dat het werkt om samen stippen aan de horizon te zetten. Onze provincie bruist en daar plukken we economisch en maatschappelijk de vruchten van. Willen we dit vasthouden dan moeten we elke vier jaar de mienskip met een nieuw thema activeren. Met een motie roepen we op om dit mee te nemen in de uitwerking van de legacy.

Of het nu gaat om een grote sportwedstrijd, een wereldtentoonstelling of een aansprekend cultuurevenement, we moeten het succes van culturele hoofdstad benutten. En laten we eerlijk zijn, een Elfstedentocht in 2019 slaan we zeker niet af.

Zekerheid voor iedereen

De lat hoger leggen, ambitie tonen, daar draait het om. Bij de begroting gaven we al aan dat we kansen voor Fryslân willen benutten. We legden de uitdaging neer om helder aan te geven waar we als Fryslân op willen inzetten en daarvoor in Den Haag medestanders en geld te zoeken. Aansluiten dus bij de regiodeals en het interbestuurlijk programma.

Leefbare dorpen en wijken, betaalbare en duurzame woningen, behoud van de veenweide, voortgang in de energietransitie, vermindering van CO2 zijn zaken waarvoor we stippen op de horizon willen zetten en waar nodig geld voor willen reserveren in de begroting.

We dagen het college uit om in de komende maanden met een aanvullend stuk op de kadernota te komen waarin zij deze ambities financieel vertalen. Is er een motie nodig? Ik hoop dat een toezegging volstaat…

Tot slot, het bevorderen van werkgelegenheid, leefbaarheid en duurzaamheid, daar staat de PvdA voor. Wij blijven strijden voor een leefbaar en toekomstbestendig Fryslân met zekerheid voor iedereen.

Remco van Maurik
Spreektekst Kadernota 2019
27 juni 2018