BEGROTING 2018 — Feitelijk is de begroting die we vandaag bespreken de afsluiter van de Tussenbalans. Tegelijk is deze begroting het laatste moment in deze periode waarop we nog echt stappen kunnen maken en doelen kunnen stellen.
Onze conclusie bij de Tussenbalans was helder, het effect van de collegeambities is niet of nauwelijks meetbaar. Wij maakten bij verschillende onderwerpen de kritische opmerking dat het beleid op onderdelen concreter moet en dat is via de Kadernota in deze begroting deels gerealiseerd. Als voorbeelden noem ik de ondernemersvouchers en de gebiedsontwikkeling bij De Centrale As.
Wij blijven van mening dat er te veel gepraat wordt en te weinig voortgaan wordt geboekt. Dit college verkoopt ideeën van voorgaande colleges.
De PvdA vindt dat het college ook zelf concrete ambities moet neerzetten. Het nieuwe landelijke regeerakkoord is voor ons aanleiding om onze Friese ambities naast de kansen uit het regeerakkoord te leggen.
Een regeerakkoord waar wij als PvdA kritisch naar kijken. Zoals de 1,4 miljard euro die wordt weggegeven aan buitenlandse aandeelhouders. Geen beeld om trots op te zijn.
Het regeerakkoord biedt ook kansen en uitdagingen voor Fryslân. De PvdA verwacht dat het college zich keihard inzet om die kansen te benutten. Betere ondersteuning vanuit dit huis is wenselijk en noodzakelijk. Specifiek denken we dat deze kansen liggen bij de transitie binnen de landbouwsector, duurzaam wonen en regionale projecten waaronder de sluis bij Kornwerderzand. Als regio zijn we daarnaast koploper circulaire economie. Dat moeten we blijven .
Om de kansen te benutten moeten we veel duidelijker zijn over de opgaven. De ambtelijke dienst is opgave gericht gaan werken en dat betekent dat die opgaven duidelijk moeten zijn. Nu buitelen programmalijnen, opgaven en thema’s te veel door elkaar. Op dit punt graag een reactie van het college.
De PvdA wil het college graag helpen om deze opgaven te formuleren en de kansen uit het regeerakkoord optimaal te benutten. Daarom dienen we een motie ‘opgaven en kansen landelijk regeerakkoord’ in.
De PvdA vindt het verduurzamen van woningen erg belangrijk. Het mes snijdt daarbij aan drie kanten: het heeft een positief effect op het milieu, de energielasten voor mensen gaan omlaag en het levert werk op.
In de Tweede Berap lezen wij dat het college € 12,3 miljoen voor de aanpak van de woningmarkt zonder opgaaf van reden laat terugvloeien naar de algemene reserve. Als PvdA zijn we daar verbaasd over. Het is voor ons onbegrijpelijk dat er, ondanks de provinciale ambitie op het gebied van verduurzamen van woningen, zo weinig gebeurt. Met een amendement willen we u oproepen deze € 12,3 miljoen op begroting te laten staan voor het verduurzamen van de woningmarkt.
Wat ook onze verbazing schetst is dat het eerste deel van de beschikbaar gestelde € 5 miljoen voor de Fryske Deal pas in 2020 op de begroting staat. Dat is pas tijdens van de volgende collegeperiode.
Dat hoeft toch niet zo lang te duren? Concreet beleid, concrete acties, daar zitten mensen op te wachten. Daarom dient de PvdA het amendement ‘bestedingsritme Fryske Deal aanpassen’ in om al in 2018 tot concrete resultaten te komen. De initiatieven en actieplannen van bijvoorbeeld Urgenda kunnen daarbij als voorbeeld dienen.
Op het gebied van landbouw voelen we de urgentie om te gaan werken met een stuurgroep. Toen we eerder dit jaar in deze zaal het debat voerden over de ambities op het gebied van de landbouw verwees de gedeputeerde naar de verordening en niet naar de eigen landbouwvisie. Een volstrekt verkeerd signaal wat ons betreft.
Daarnaast stapelen de problemen zich op. Een greep uit de laatste dagen: (1) de enorme bijdrage aan de CO2 uitstoot ten gevolge van de veenweideproblematiek; (2) het aantal insecten dat schrikbarend afneemt en daarmee een bedreiging is voor de vogelstand, biodiversiteit en voedselproductie; (3) het aantal weidevogels blijft afnemen, geen enkele doelstelling wordt gehaald.
We missen niet alleen specifieke prestatie-indicatoren op het gebied van duurzame landbouw, maar ook inspiratiekracht van het college. Wat willen we nu? Het lijkt nu pappen en nathouden.
Als PvdA zien wij een grote kans voor Fryslân om echt betekenis vol te zijn bij de verduurzaming van de landbouw. De Friese boeren hebben de kennis en er is maatschappelijk draagvlak. Voedselveiligheid is daarbij belangrijk. Het instellen van een minister voor landbouw en voedselveiligheid is een stap.
We roepen het college op om actie te ondernemen en te strijden voor grondgebonden landbouwbedrijven in Fryslân. We dienen een motie ‘transitie naar duurzame grondgebonden landbouw in. Met een tweede motie willen we helderheid over de voortgang van Eetbaar Fryslân en de bijbehorende doelen en middelen.
De uitwerking van de veenweidevisie komt behalve een aantal praktijkproeven niet van de grond. Professor Maarten Hajer sprak vorige week op het Deltacongres van een ‘bizar groot lek in het CO2-systeem’. Dit moet dicht! Praktijkproeven volstaan niet meer, er zijn integrale gebiedsprocessen nodig. Te beginnen in de aangewezen kansrijke gebieden. Het is aan de provincie, het waterschap en de gemeenten om hier met spoed mee te starten. De brief die we daarover kortgelden kregen bevestigd voor ons de trage voortgang op dit gebied. Graag een reactie van het college op dit punt.
De natuuropgave is nog zo’n beleidsterrein dat het college laat voortkabbelen. Voor het zoveelste jaar op rij blijft er geld over terwijl de oplossing is om de striktheid van de categorieën in de aankoop van natuurgronden los te laten. We steunen de gedeputeerde ook van harte dat hij met de grootste Friese grondeigenaren gaat praten. De motie ‘realisatie natuurgronden’ die we op dit punt indienen gaat ons niet alleen om het verwerven van natuur, maar ook om onderhoud en het ontwikkelen van alternatieve beheermethoden.
Volgend jaar wordt een feestjaar. Het jaar van Culturele Hoofdstad 2018. Het programma bestaat niet alleen uit kunst met een grote K en cultuur met een grote C, maar er vindt zoveel meer plaats.
Dan de legacy van Culturele Hoofdstad. Hierover hebben we de afgelopen maanden al meerdere keren gesproken. Wij denken dat LF2018 in economische, maatschappelijke en culturele zin echt effect zal hebben. Dat zien we nu al aan de uitstraling en de bekendheid van Leeuwarden en de initiatieven in de provincie. Als voorbeelden noem ik het feit dat hotelkamers in bepaalde periodes al zijn volgeboekt en kaarten voor voorstellingen als De Stormruiter de deur uit vliegen.
De discussie over de legacy is wat ons betreft zeer zinvol, maar de wildgroei van mensen die zich met deze vraag bezighouden is wellicht iets te veel van het goede. We stellen daarom middels een motie voor om gedurende het feestjaar te onderzoeken welke projecten en initiatieven echt succesvol zijn. Om er vervolgens voor te zorgen dat we de gewenste effecten blijvend gaan stimuleren.
De PvdA ziet nu al veel toekomstpotentieel in het programma van LF2018. Ik noem er twee.
Het project Elfwegentocht, voor fossielvrij reizen, moet in onze ogen leiden tot een omslag in denken. Onze manier van reizen kan echt duurzamer. Welke bijdrage leveren wij hier als provincie aan?
Voor de Waddenkust vinden we de ontwikkelkansen via projecten als Sense of Place erg belangrijk. De uitvoering stagneert alleen. Vooral regels, bijvoorbeeld rondom vergunningen, lijken een probleem. Kunnen we daar als provincie wat aan doen?
We spraken afgelopen zomer bij de Tussenbalans over het achterblijven van de ambitie om kinderen meer te betrekken bij de Friese cultuur. Landelijk wordt deze discussie gevoerd over het leren van het Wilhelmus en het eenmalig bezoeken van het Rijksmuseum. Een discussie die niet alleen een behoorlijke spruitjeslucht met zich meedraagt, maar die nu ook een Friese variant kent.
Natuurlijk het is van belang om te weten wie we zijn, waar we vandaan komen. Maar laten we niet vergeten over onze grenzen heen te kijken. Het thema van Culturele Hoofdstad is niet voor niks ‘Iepen Mienskip’. Ook dat is een onderdeel van onze cultuur.
Bij de Kadernota vroegen we aandacht voor steun voor duurzame dorpen. Bij de Begroting had daar een uitwerking van moeten komen. Nu geeft u aan daarpas in 2018 mee te willen komen. We steunen het amendement van de SP om de basisinfrastructuur structureler te ondersteunen. Daarbij hoort ook een garantiefonds om kleinschalige initiatieven te helpen. Het is wenselijk om nu alvast een stelpost op te nemen in de begroting vooruitlopend op de verdere uitwerking. Daarvoor een amendement.
Aan het begin van deze periode is de indexering van veel uitgaven op nul gezet. Door deze nullijn komen nu vooral kleinere gesubsidieerde instellingen in de problemen. Het college wil hier volgend jaar pas op terugkomen. Gezien de huidige financiële situatie is deze verborgen kaasschaafbezuiniging onrechtvaardig. We stellen dan ook met een amendement voor om de indexering van 0,8 procent gewoon toe te passen en het benodigde bedrag (€ 160.100) uit de VAR te halen. We zien graag dat u instellingen die echt in de problemen komen ook echt helpt. Wilt u dit toezeggen?
Tot besluit.
Onze conclusie is helder. We zien kansen om echt betekenis vol te zijn bij de transitie van de landbouw, het duurzamer maken van onze woningen en het leefbaar houden van onze omgeving. Onze blijvende zorg is dat de ambities en opgaven concreter moeten worden en dat de verandering in een hoger tempo moet komen.
Volgens ons ontbreekt het bij het college te veel aan inspiratiekracht en doorzettingsvermogen.
Een vermaard PvdA-voorganger zei ooit: ‘In geouwehoer kun je niet wonen.’ Dat is precies het sentiment wat wij nu ervaren. Er wordt te veel gesproken en er worden te weinig echte resultaten geboekt. Kortom, college, aan de slag! U hebt nog twee jaar.
Remco van Maurik
Spreektekst Provinciale Begroting 2018
Provinciale Staten 8 november 2017
