‘Laten we met zijn allen gaan voor een sociaal Fryslân’

Zaterdag is de première geweest van het Pauperparadijs. Deze voorstelling gaat over de kolonie van Weldadigheid. Een prachtige voorstelling over de geschiedenis hoe om te gaan of juist niet om te gaan met armoede. Het is weinigen bekend maar deze kolonie van Weldadigheid, die ook in Fryslân ligt, wordt Unesco Werelderfgoed in 2018.

De voorstelling maakt weer eens duidelijk waar we voor moeten gaan. Het tegengaan van armoede, het hebben van werk en gelijke kansen voor iedereen. Dát is de ambitie die ons drijft. Om samen te komen tot een menswaardige samenleving. Wij als Staten móeten en kúnnen hierin een betekenisvolle rol vervullen.

Zorg bijvoorbeeld, is in de kern een taak die we moeten bieden aan hen die dat nodig hebben. Kortom een overheid die ervoor zorgt dat niemand aan de kant komt te staan. De provincie heeft wel degelijk mogelijkheden om andere overheden te helpen deze taken goed uit te voeren.
Werk, we hebben het hier vaak over, is daarbij essentieel.

Voorzitter, ambities zoals ik die net noemde, mis ik volledig in deze kadernota. Het mag de naam kadernota ons inziens niet dragen. Het is een samenraapsel van reparaties en kleine verschuivingen.

We worden verrast met een bijdrage voor een kunstobject op de afsluitdijk. Was dat niet eerder bekend?

Vorig jaar hebben we al aangegeven dat er financiering nodig was voor vooral het naar binnen halen van Europese Middelen. Deze financiële reparatie wordt nu aangekondigd.

Het is beslist geen visionaire kadernota hooguit boekhouderig. Nee, dat is het ook niet. De kadernota biedt ook op geen enkele manier een totaal overzicht.

Zo staan de uitgaven voor cultuur, taal, onderwijs en sport evenals als die voor natuur, er niet in. Deze komen pas later. Het gaat daarbij om minimaal 25 miljoen euro.

Voorzitter, het college wil ons geen goed inzicht geven, zo lijkt het. We hebben twee weken geleden een brief verstuurd om meer zicht te krijgen op de aangekondigde en beloofde cultuur nota. Deze zou na de kadernota komen. Nu blijkt dat voor de uitvoering ervan minimaal 20 miljoen nodig is. Daarmee droogt de gehele vrije ruimte op die met enige trots juist wordt gemeld. Om met een knipoog naar Shakespeare te spreken: “To VAR or not to far”.

Uit deze kadernota blijkt simpelweg weinig visie. Het college wil wachten tot volgend jaar. Wachten op een tussenbalans, terwijl juist nu een visie hard nodig is.

Het college komt erg langzaam op gang. Het zou allemaal korter, bondiger en eenvoudiger worden, maar we zien vooral verwarring en vertraging. We zien weinig vooruitgang en missen daadkracht en elan. Er moet écht meer vaart worden gemaakt.

Dat geldt bijvoorbeeld op het gebied van milieu en landbouw en bij de energietransitie. De pilots van de veenweidevisie moeten worden uitgevoerd en er zal met enthousiasme vaart gezet moeten worden achter de natuurinclusieve landbouw.

Voorzitter, u hebt prins Carlos gevraagd de rede voor Fryslân te houden over circulaire economie. Nog zo’n onderwerp waar wat ons betreft meer vaart achter moet.

Het kán zoveel beter. Niet lullen maar poetsen. Voorzitter, wij willen graag de positieve energie in de samenleving gebruiken om verder te komen. Zodat onze kinderen en kleinkinderen kunnen leven in een wereld van tolerantie en duurzaamheid.

Het college heeft het wel steeds over een uitgestoken hand, maar we merken er in de praktijk niets van. Als het om concrete voorstellen gaat, blijft de deur dicht!

Toch blijft de PvdA positief meedenken en zoeken naar samenwerking. Daarom willen we samen met D66 en de Partij voor de Dieren graag een extra hoofdstuk aan de kadernota toevoegen. Een hoofdstuk met ambities om Fryslân sterk en sociaal te houden:

Met een amendement verzoeken we u het ambitiehoofdstuk in de kadernota op te nemen en we vragen u het bij de begrotingsvoorbereiding te betrekken.

Voorzitter, de ambities die wij willen toevoegen zijn de volgende:

We willen werk voor iedereen en een sterk MKB. Daarom pleiten we voor intensivering van het project ‘Ondernemer Coacht Ondernemer’ en extra financieringsmogelijkheden via ‘Ondernemersimpuls’.

We zien ook graag dat er weer vakscholen komen waar jongeren een ambacht kunnen leren. Afstand mag daarnaast nooit een bezwaar zijn om een studie te volgen.

Voorzitter, vluchtelingen moeten we met elkaar opvangen. Daarnaast moeten we nieuwe uitdagingen in het sociale domein, zoals laaggeletterdheid en schuldproblematiek, aanpakken. Een juiste inzet van het Kansenfonds is ontzettend belangrijk.

Over snel internet zijn we het in deze Staten wel eens. Snel internet voor iedereen komt er niet als we de markt zijn gang laten gaan. Overheidsingrijpen is nodig, met meer voortvarendheid dan tot nu toe. We bespreken het volgende week verder.

Voorzitter, we moeten ons met hand en tand verzetten tegen gasboringen, zoutwinning en fracking. De kwaliteit van het Friese landschap moet voorop staan. Alleen zo blijven we de mooiste provincie van Nederland.

We streven naar een betere balans tussen de economische waarde van de landbouw en de waarde van onze natuur. We moeten biodiversiteit en natuurinclusieve landbouw meer kansen geven.

Een duurzame wereld voor onze kinderen en kleinkinderen begint nu. Blue energie, zonneparken, windmolens, alles is nodig om in 2025 energieneutraal te zijn.

Sport, cultuur en ontspanning is belangrijk voor iedereen. Er zijn nog teveel kinderen uit kansarme gezinnen die geen hobby kunnen beoefenen. Tegelijk moeten we bestaande provinciale culturele instellingen steunen en inzetten op goede sportvoorzieningen.

Voorzitter, culturele hoofdstad een feest voor iedereen? Dan moet er écht een tandje bij! Het moment is nú. Geef dorpen een bijdrage voor een lokale activiteit of adopteer een project zoals ‘Eleven Fountains’ of ‘Silence of the Bees’.

De samenleving verandert. Mensen worden steeds mondiger en er ontstaan, los van de politiek, actiegroepen, communities en stromingen. Mensen moeten veel meer kunnen meedenken en meepraten.

Voorzitter, naast deze ambities hebben we nog een aantal moties en amendementen:

We dienen, officieel onder de noemer van de berap, een amendement in om Talint foar Fryslân 3 mogelijk te maken met overgebleven middelen. De resultaten van de eerste tranches zijn positief en wij zijn van mening dat pas afgestuurden in het huidige economische klimaat nog altijd een steuntje in de rug verdienen.

Met een motie willen we aandacht vragen voor bestuurlijke vernieuwing. Het is al weer twee jaar geleden dat Gerdi Verbeet in de rede voor Fryslân hier over verhaalde. Laten we blij zijn met initiatieven zoals die vanuit Doarpswurk, die een Friese variant op de G1000 heeft opgezet. De resultaten zowel inhoudelijk als procesmatig van dit initiatief willen we graag in PS bespreken. We verzoeken het college hiertoe de benodigde voorbereidingen te treffen.

Opnieuw vragen we aandacht voor waterinnovatie. Water blijft een belangrijke economische pijler voor Fryslân. Eerder ingezette gelden blijken goed besteed en bij het opstellen van de begroting 2017 willen we graag een apart budget voor waterinnovatie. Ook hiervoor dienen we een motie in.

Daarnaast dienen we samen met de SP, FNP en D66 een amendement in om extra geld beschikbaar te stellen voor het weidevogelonderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen.

In het kader van ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’ vragen we met een motie of het mogelijk is om in de ruimten waar geen bewegingssensoren zijn een bordje op te hangen om bij vertrek het licht uit te doen. Het kost weinig energie en het bespaart juist veel. Om het makkelijk te maken hebben we een voorbeeld bijgevoegd. In het Fries. Gratis en voor niks.

Voorzitter, enkele dagen geleden zijn we verrast met uw vertrek naar de vijfde stad van dit land. We wensen u daar een mooie tijd toe en danken u voor uw inzet.

We hopen dat we in deze staten met zijn allen en met input vanuit de bevolking van Fryslân spoedig kunnen komen met een nieuwe Commissaris. De eerste stappen zijn daarvoor al in gezamenlijkheid gezet en dat is goed. Wij zien uit naar een vruchtbaar proces.

Ik kom nog even terug op het Pauperparadijs. Verschillende keren werd een relatie gelegd naar het heden, de intolerantie naar vreemden, de onmogelijkheden om uit de armoede te komen, de wil van mensen, van individuen om zich te verheffen, maar ook de praktische onmogelijkheid.

Een aantal jaren gelden zijn we begonnen met het aandachtsgebieden beleid om hier integraal echt een einde aan te maken, want een structurele armoede bestaat nog steeds, ook hier in Fryslan.

In dit kader wil ik ook graag een oproep doen met betrekking tot het Kansenfonds. Er zijn nog steeds situaties in onze samenleving waarbij hulp en aandacht nodig is. Kinderen die opgroeien in armoede en laaggeletterdheid zijn slechts twee voorbeelden.

De provincie kán een rol van betekenis spelen. Met inzet van het Kansenfonds kúnnen we er wat tegen doen.

Laten we met zijn allen gaan voor een sociaal Fryslân waarin we voor elkaar zorgen en om elkaar denken.

Remco van Maurik
Spreektekst Kadernota 2017
Provinciale Staten 22 juni 2016