Houd goede rechtspraak dichtbij

De bezuinigingen op de rechtspraak mogen alleen doorgaan als er geen rechtbanken sluiten en er voldoende rechtszaken in de regio blijven. Lukt dit niet, dan moet de opgave van tafel. Rechtspraak in de provincie dient niet langer te worden gezien als last, maar als kracht en maatschappelijke noodzaak.

Backoffices sluiten
Het vorige kabinet legde justitie een grote bezuinigingsopgave op. De Raad voor de rechtspraak wil van zeven rechtbanken de backoffices sluiten. Leeuwarden heeft een huurcontract tot 2020 en blijft vooralsnog intact. Ook omdat in het Groninger justitiegebouw onvoldoende ruimte is voor het Leeuwarder personeel. De medewerkers voorzien op termijn alsnog sluiting. Het Leeuwarder gerechtshof staat voor een soortgelijk scenario. Dit fuseerde onder bezuinigingsdruk met Arnhem en verliest een groot deel van zijn werklast. Ondertussen kwam er een nieuwe dure hofzetel bij in Zwolle.

Veel verzet
Onbegrijpelijk, vinden zo langzamerhand alle betrokkenen. Personeel van rechtbank Noord-Nederland en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, de politiek en de advocatuur in de getroffen regio’s zien niets in de plannen. De Raad voor de rechtspraak stelt wegens grote onrust haar locatiebesluit uit. De besturen van de rechtbanken en gerechtshoven wachten besluitvorming in de Tweede Kamer af. Bijna alle partijen in deze arena keuren de plannen af of willen deze aanpassen. Burgemeester Ferd Crone loopt zich het vuur uit de sloffen, evenals Kamerleden Lutz Jacobi en Jeroen Recourt (PvdA), om Leeuwarden en andere locaties volwaardig open te houden.

Maatschappelijke argumenten
Er mankeert een hoop aan de plannen. De Raad van voor de rechtspraak hanteert voor de reorganisatie slechts financiële argumenten. Juist bij rechtspraak moeten maatschappelijke argumenten leidend zijn. Goede rechtspraak is rechtspraak die dichtbij en zichtbaar is. Het moet bereikbaar en toegankelijk zijn en is dus per definitie in de regio gevestigd. Voor Fryslân speelt het gebruik van de Friese taal in de rechtszaal een belangrijke rol. Dat is het beste gewaarborgd bij de rechtbank en het gerechtshof in Leeuwarden.
We ondervinden nu al de gevolgen van het naar Groningen vetrokken openbaar ministerie (OM). Leeuwarden krijgt minder en slechter voorbereidde zaken. Opvallend is ook dat steeds vaker bij verstek wordt veroordeeld en dat er meer verdachten zonder straf de rechtszaal uitlopen, aldus het CBS. Volgens hoogleraar Nico Kwakman komt dit door de bezuinigingen op het OM, dat niet meer op alle zittingslocaties kantoor houdt en haar zaken minder goed kan voorbereiden. Het OM moet weer terug op locatie.
Ontmanteling van de Leeuwarder rechtspraak betekent bovendien verlies van veel hoogwaardige banen. Fryslân zag in de afgelopen jaren het tal rijksbanen al flink afnemen, terwijl er in Groningen juist veel bijkwamen, zo becijferde het UWV. In 2013 steunde de Tweede Kamer een motie van Albert de Vries (PvdA) om krimpgebieden niet onevenredig zwaar te treffen bij de bezuinigingen op de rijksdienst. Die belofte moet nu maar eens ingelost worden. Te beginnen bij justitie in Leeuwarden.

Visie op Friese rechtspraak
Politiek ingrijpen is nodig. Als de bezuiniging op justitie niet kan worden uitgevoerd zonder grote verschuivingen van werklast en sluiting van backoffices of locaties, dan moet deze van tafel. Maatschappelijk draagvlak dient leidend te zijn bij inrichting van onze rechtspraak. Met dit uitgangspunt gaan wij zelf alvast aan de slag. Wij willen graag samen met de rechtbank en het ‘Hof’ de uitgangspunten voor een duurzame toekomst voor de justitie in Leeuwarden formuleren. Daarbij gaan we uit van kansen. Met de rechtbank, het ‘Hof’ en het CJIB heeft Leeuwarden goede mogelijkheden om de rechtspraak in Fryslân kwalitatief en efficiënt in te richten, zonder locaties te sluiten en hoogwaardige banen naar elders te verhuizen. Fryslân heeft recht op goede, bereikbare rechtspraak in de eigen taal.

Remco van Maurik
PvdA Statenfractie Fryslân

Klaas Zwart
PvdA gemeenteraad Leeuwarden