Het lijkt erop dat we tegenstellingen tegenwoordig liever koesteren dan overbruggen. De discussie over landbouw en natuur lijken de loopgraven nauwelijks te ontstijgen. Dit is eigenlijk heel jammer. We kennen natuurlijk de clichés als wrijving geeft glans, het kost echter ook veel energie en soms werkt het demotiverend. Gelukkig merken wij hier niets van bij de jonge ondernemende biologisch- dynamische akkerbouwers in het noorden van onze provincie, die wij onlangs bezochten. Zij zijn juist zeer gemotiveerd en hebben veel energie om te zorgen dat anderen, dat wij, elke dag gezond kunnen eten.
Nederlanders geven ten opzichte van ons omringende landen relatief weinig uit aan voeding. Soms omdat ze het geld er niet voor hebben, soms omdat zij andere keuzes maken, of te weinig tijd hebben om goed te letten op wat ze eten. Van deze ondernemers gaat nu 80% van hun productie aan gezonde voeding naar het buitenland. Hoe kunnen we nu met hun gezonde producten, zelf gezonder gaan eten?
Aan hen zal het niet liggen. Ze nemen al jaren genoegen met minimale verdiensten. Vanuit principe passen ze geen beschermingsmiddelen toe bij hun aardappelen. Hetgeen hen het zweet op het voorhoofd bezorgt als het langdurig gaat regenen en aardappelrot op de loer ligt. Ze zijn flexibel, houden kennis up to date en staan open voor nieuwe ontwikkelingen. En in coronatijd zien we dat lokale producten en lokale ondernemers aan populariteit winnen. We zijn ons meer bewust hoeveel onze gezondheid ons waard is. We zijn voeding weer meer gaan waarderen. De kunst is om dit vast te houden, en om lokale, duurzame en biologische producten ook betaalbaar te maken voor mensen met een smalle beurs. Zodat we allemaal gezonder kunnen leven, van producten van Friese bodem. En ervoor te zorgen dat agrarische ondernemers daar een eerlijk inkomen mee verdienen.
Wat zou het mooi zijn als wij in Fryslân uit de loopgraven kunnen komen. De kennis, innovaties en risico’s met elkaar delen. Een Frysk merk voor duurzame landbouwproducten hebben, dat makkelijk herkenbaar is in de supermarkt of op de markt, zodat we ook op drukke momenten voor lokale producten blijven kiezen. En het is de hoogste tijd voor een BTW-tarief van 0% op groente en fruit, zodat deze gezonde en lokale producten voor iedereen betaalbaar zijn. Combineer dat met een suikertaks, zodat ongezonde producten ofwel vaker worden vermeden ofwel verlaagd worden in suiker door de fabrikant.
Fryslân als spil in de agrarische vernieuwing. ‘Droom maar fijn verder’ zal menigeen zeggen. Dat zal zo wezen, maar wij willen dit niet een, twee, drie opgeven. De bevlogenheid van onze gastvrouw en gastheer werkt nog na. “Wij hebben de documentaire ‘Kiss the ground’ gezien” vertelt de gastvrouw. ‘Een aanrader’. En onze gastheer haalt bevlogen Sicco Mansholt aan. Een man die in zijn ogen lef had. Ook als het moeilijk werd. En dat zou hij ook graag zien bij de huidige politiek. Iets wat wij ons ter harte willen nemen.
Hetty Janssen
Erik de Groot
